Özet

Amaç: Uygunsuz antibiyotik kullanımı, giderek artan antibakteriyel direncin yanı sıra yan etki, tedavi başarısızlığı, morbidite, mortalite ve tedavi maliyetinde artışa neden olmaktadır. Bu çalışmada bir üniversite hastanesindeki antibiyotik kullanım özelliklerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

Yöntemler: Çalışmanın gerçekleştirildiği gün hastanede yatmakta olan ve antibiyotik kullanan tüm hastalar çalışmaya alınmıştır. Hastaların yaş, cinsiyet, izlendiği servis, infeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji (İHKM) konsültasyonu ve konsültasyon önerilerine uyum, kullanılan antimikrobiyal ve bu antimikrobiyal için doz, veriliş yolu, kullanım süresi ve kullanım indikasyonları kaydedilmiştir.

Bulgular: Çalışmanın gerçekleştirildiği gün, 1058 hastanın 392 (%37)’si toplamda 609 antimikrobiyal kullanmaktaydı. Antimikrobiyal kullanan hastaların %57’si cerrahi ve dahili yoğun bakım ünitelerinde yatmaktaydı. Hastaların 291 (%74.2)’inde kullanılan antibiyotikler uygunken, 101 (%25.8) hastada en az bir antimikrobiyal uygunsuz olarak kullanılmaktaydı. Dahiliye kliniklerinde uygun antimikrobiyal kullanımı cerrahi kliniklere göre istatistiksel anlamlı olarak daha yüksek (%85’e karşılık %65) bulunurken (p<0.001); bu farklılığın İHKM konsültasyonu olmayan hastalarda da var olduğu (%71’e karşılık %48) saptandı (p<0.001). İHKM konsültasyonuna uyulmayan hastalarda en sık uyumsuzluk antimikrobiyal doz uygulamasında görüldü. En yüksek uygun kullanım oranları (%95) Sağlık Uygulama Tebliği’ne göre EHU olarak gösterilen İHKM uzmanının yazabildiği antimikrobiyallerde olup en düşük uygun kullanım oranları (%52) kısıtlama olmayan antibiyotiklerin kullanımında görüldü (p<0.001). Profilaksi amacıyla yapılan antimikrobiyal uygulamalarının %69’u uygunsuz bulunurken, profilaksi amacıyla verilenlerin %33’ü, profilaksi gerekmediği halde uygulanmaktaydı. Etkene yönelik antimikrobiyal kullanımında da %6.5 sıklıkta uygunsuzluk saptandı.

Sonuçlar: Akılcı antibiyotik kullanımı direnç gelişiminin engellenmesi ve maliyet azaltılması açısından önemlidir. Çalışmamız sonucunda da görüldüğü üzere kullanılan tüm antimikrobiyaller indikasyon, doz ve yan etki açısından takip edilmelidir ve gerekli iyileştirmeler buna göre planlanmalıdır.