Özet

Amaç: HIV ile ilgili stigma, salgının daha hızlı yayılmasının yanı sıra, HIV ile yaşayan insanların sağlık durumu ve sosyal ve psikolojik iyiliği açısından ciddi olumsuz sonuçları olan çarpıcı bir sorundur. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’deki HIV ile ilişkili damgalanma ve ayrımcılığın mevcut durumunu belirlemektir.

Yöntemler: Veriler, uluslararası kuruluşlardan oluşan bir grup tarafından geliştirilen ve Türkiye’de 2011 yılında uygulanan HIV ile Yaşayan Kişiler İçin Damgalama Göstergesi gereci kullanılarak toplanmıştır. Amaçlı örnekleme tekniğiyle HIV ile yaşayan 100 kişi çalışmaya dahil edilmiştir; bunların 21’i kadın, dördü transseksüel ve 75’i erkektir.

Bulgular: HIV ile ilgili damgalama/ayrımcılık ve insan hakları ihlali oranı sırasıyla %23.1 ve %30 bulunmuştur. En yaygın damgalama şeklinin, hakkında dedikodu yapılması (%69) ve sözel taciz, tehdit ve incitilme (%46) olduğu belirlenmiştir. Katılımcıların %30’u HIV ile ilgili damgalama nedeniyle işini kaybetmiş ve %20’sine sağlık hizmeti verilmesi reddedilmiştir. Hastaların rızası olmadan sağlık profesyonelleri tarafından üçüncü şahıslara HIV durumunun açıklanması da bir başka önemli sorun olarak ortaya çıkmıştır. HIV’in bulaşma yolları konusunda yeterli bilgi olmaması nedeniyle gündelik temas yoluyla bulaşma korkusunun, damgalamanın en önemli nedeni olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, katılımcılar arasında içselleştirilmiş damgalama eğiliminin de yüksek olduğu saptanmıştır.

Sonuçlar: Bulgular, Türkiye’de HIV ile yaşayan kişilere önemli ölçüde damgalama ve ayrımcılığın uygulandığını ve bunu önlemek için acil ulusal politikalar geliştirmek gerektiğini ortaya koymaktadır. Klimik Dergisi 2017; 30(1): 15-21.