GİRİŞ

Üriner şiştozomiazis Schistosoma haematobium’un neden olduğu paraziter bir hastalıktır. Parazit larvaları ile kontamine olmuş sulardan temas yolu ile bulaşır. Dünya çapında milyonlarca insanı etkileyen hastalık en sık olarak Sahra Altı Afrika’ da görülür ve her yıl yüzbinlerce ölüme neden olur (1,2). Tüm üriner sistemde görülmesine rağmen en sık karşılaşılan tutulum yeri mesanedir (3). Hastalığın patogenezinde, parazit yumurtalarının mesanede birikimi ve etrafında granülom ve fibröz dokunun oluşumu rol oynar (4). Hastalarda, mesanedeki inflamasyona bağlı olarak hematüri, proteinüri ve mesane duvar kalınlaşması görülebilir. İlerleyen olgularda hastalık hidronefroz ile kendini gösterir (3,5).Tanı genellikle santrifüj edilmiş idrarda parazit yumurtalarının ışık mikroskobu altında gösterilmesi ile konur. Parazite karşı oluşan antikorlar da tanıda kullanılabilir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tedavisi için tek doz praziquantel (40 mg/kg) önermektedir. Nüksler oluşabildiği için tekrarlayan tedaviler gerekebilir (6,7).

OLGU

Yirmi yaşında Mali uyruklu erkek hasta son bir yıldır aralıklı olarak görülen idrarda kanama şikâyeti ile hastanemizin infeksiyon hastalıkları polikliniğine başvurdu. Ek şikâyeti olmayan hastanın fizik muayenesinde normal dışı bir bulgu izlenmedi.

Resim 1. Sistoskopi ile Mesanedeki Lezyonun Görünümü

Resim 2. Sistoskopi ile Mesanedeki Lezyonun Görünümü

Hastanın C-reaktif protein (CRP) değeri 5 (0-0.8) mg/lt, lökosit sayısı 8.7 (3.8-11.8) mm3, trombosit sayısı 200 (180-400) mm3 ve tam idrar tetkikinde eritrosit sayısı 430 idi. İdrar kültüründe üreme olmadı. Hematüri sebebi ile yapılan üriner ultrasonografi (USG) sonucu; ‘‘mesane duvarı anterior superiorda sağ köşede lümene doğru hafif protrüde 17×5 mm boyutlu duvar ile eş ekojenitede solid oluşum izlendi’’ şeklinde raporlandı.

Resim 3. Mesanedeki Lezyondan Alınan Örnekte Şiştozomiazis Yumurtalarının Görünümü

Resim 4. İdrar Örneğinde Tespit Edilen Şiştozomiazis Yumurtasının Işık Mikroskobu Altındaki Görünümü

Solid oluşum olması üzerine üroloji ile konsülte edilen hastaya sistoskopi planlandı. Sistoskopide, mesane anterior superior duvarında yaklaşık 2×1 cm’lik papülonoduler lezyon görüldü (Resim 1-2). Lezyondan alınan biyopsi materyalinde lamina propriada parazitik infiltrasyon saptandı ve şiştozoma ile uyumlu olarak raporlandı (Resim 3). Eş zamanlı olarak mikrobiyoloji laboratuvarına gönderilen idrar örneğinde parazit yumurtaları tespit edildi (Resim 4). Hastaya praziquantel 2×40 mg/kg verildi. Bir ay sonra şikayetleri geçen hastanın kontrol idrar tetkikinde özellik yoktu. Sistoskopiyi kabul etmeyen hasta ülkesine döneceği için tekrar kontrole gelmedi.

İRDELEME

Şiştozomiazis, tatlı su salyangozlarının ara konak olduğu parazit yumurtasının infekte sulardan cilt yolu ile alınması sonucu  oluşur (8). Hastamız da endemik bir bölgede yaşadığı için infekte sulara zaman zaman maruz kaldığını ifade etti (1). Şiştozomiazis daha çok yoksul ve kırsal bölgelerde yaşayan popülasyonu etkilemekle beraber kadınlarda ve çocuklarda daha fazla görülmektedir (8).

Şiştozomiazisin en önemli belirtisi hematüri olup hastamız da hematüri şikâyeti ile başvurmuştu. Her yıl bu hastalıktan dolayı 200 000 kişinin öldüğü tahmin edilmektedir (8). İdrar yollarında görülen darlık, taşlar, böbrek fonksiyon bozuklukları ve mesanede ortaya çıkabilen skuamöz hücreli kanser gibi kronik komplikasyonlar genellikle endemik bölgelerde yaşayan ve tekrarlayan maruziyet öyküsü olan hastalarda yüksek parazit yükü sonucu görülür (9).

En önemli tanı yöntemlerinde birisi USG’dir (4). Kesin tanı, idrar ve sistoskopi ile alınan biyopsi materyalinde parazit yumurtasının gösterilmesi ile konur (4,5,10). Olgumuzda da üriner USG sonrası yapılan sistoskopi ile elde edilen biyopsi materyali ve ışık mikroskobu ile değerlendirilen idrarda parazit yumurtalarının görülmesi ile tanı konuldu.

Praziquantel, üriner şiştozomiazis tedavisinde kullanılan ilk seçenek ilaçtır. Bu ilaç 40 mg/kg oral yoldan tek doz ve iki doz halinde verilebilir. İlacın baş ağrısı, baş dönmesi, ürtiker, bulantı ve kusma gibi genel yan etkileri olabilir.

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre 2015 yılında 66.5 milyondan fazla kişi şiştozomiazis nedeni ile tedavi edilmiştir; DSÖ ilk seçenek olarak praziquanteli önermektedir (8). Biz de olgumuzda 40 mg/kg praziquantel kullandık ve üç ay sonra kontrole gelmesini önererek hastayı taburcu ettik.

Üriner şiştozomiazis açısından ülkemiz risk altında olmamakla birlikte nadir de olsa yurt dışı kaynaklı olgular bildirilmiştir (11). Günümüzdeki küresel nüfus hareketliliğinin de bir sonucu olarak yurt dışı kaynaklı olgularla daha sık karşılaşabileceğimiz için olgumuzu sunmaya değer bulduk. Sonuç olarak; endemik bölgelere seyahat eden veya o bölgelerden gelen kişiler hematüri ile başvuruyorsa ayırıcı tanıda üriner şiştozomiazis düşünülmelidir.